Verlede jaar het ek ‘n post geskryf oor die dinge wat ek as beter ervaar in Suid-Afrika. ‘n Paar mense was hoogs die dinges in vir my (mens mag mos nie waag om ‘n goeie woord oor Suid-Afrika te rep nie) en ek’t sommer ‘n gevloek en dinge in my Facebook inbox gekry van mense wat vertel hoe ek lieg ens (die een persoon kom van Brakpan af – so ek vergewe maar — no offense) en ek wonder of sekeres van hulle al ooit in Nederland was om te kon bepaal of ek lieg en of hul net kwaad was omdat ek ook iets goeds van my eie land te sê gehad het. Sommige ander, veral Nederlanders, was weer ontsteld en het gevoel dat ek Nederland in ‘n slegte lig probeer stel het. Dit was egter geensins my bedoeling nie – ek wou bloot net wys dat daar ‘n paar goedjies is wat wel in SA beter is. Nietemin, ek het belowe om ‘n post te skryf oor Nederland se goeie punte ook. Oor die dinge wat ek gaan mis as ons oor 6 maande teruggaan, want daar is vir seker dinge wat ek baie gaan mis. Nederland was goed vir ons.
- Seker obvious vir enige Suid-Afrikaner, maar ek gaan die veiligheid mis. Nooit hoef ek oor my skouer te kyk nie, ons sit ons woonsteldeur net op knip (granted – hulle het by die meisie onder ons ingebreek), ek hoef nie my handsak vas te klem nie (behalwe in Amsterdam — maar dis nie die Nederlanders se skuld nie). Ek’t al baie keer laat gewerk (tot middernag soms) en kon met gemak alleen huistoe stap. Iets wat ek nooit ooit in SA sal waag nie. Ek en Adi gaan stap ook gereeld in die aande in die stad – ek’s mal oor die atmosfeer dan, en ons het nog nooit bedreig gevoel nie. Die enigste misdaad wat ons wel ervaar het is dat twee fietse gesteel is. Dit blyk ook ‘n nasionale sport hier te wees – Nederland het meer fietse as mense, tog het jy twee slotte nodig as jy nog jou fiets wil behou.
Die fietskultuur. Dalk gaan ek dit nog meer mis as die veiligheid. Ek’t eintlik lief geraak vir my fiets en dink ek mag dalk ‘n traantjie pik die dag as ek haar moet agterlaat. Ek’t hom gepimp – turkois gespray-paint, met kleurgoedjies in die speke en ‘n mandjie. Nooit sou ek vroeër kon dink dat ek 10km fiets sou ry om by iemand te gaan kuier nie – hier is 10km nie ver nie en raak dit al 2de natuur. Fietsry is ook die vinnigste vervoermiddel vir kort afstande aangesien busse se roetes baie keer so is dat dit langer vat en karre nie altyd parkeerplek kan kry nie. Nederland is ook natuurlik uitstekend ingerig vir fietsry. Nie net is dit plat nie, hier is uitstekende fietspaaie wat ook sorg dat jy meeste van die tyd nie die pad met motoriste hoef te deel nie, en as jy wel die pad moet deel, is jy in die veilige posisie dat indien ‘n ongeluk gebeur dit altyd die motoris se skuld is. Baie sal dalk meen dis onregverdig, maar daardie reël het my ook baie meer selfvertroue gegee omdat ek weet dat motoriste juis daarom versigtiger ry en uitkyk vir fietsers. Een ding wat ek wel haat is scooters, oftewel brommers. Dis altyd hierdie vet volksvreemde mense wat op dit ry en jou byna uit die pad uit jaag. Jy weet daardie gevoel wat mens in die middestad kry as jy ‘n minibus taxi sien? Dis daardie selfde gevoel as ek ‘n brommer sien.- Sneeudae. Dit gebeur nie baie in Nederland nie, maar die twee dae ‘n jaar wat dit wel sneeu geniet ek baie. Dit is ongelooflik kalmerend om die sneeuvlokkies te sien val en die witte winter-wonderland is net te pragtig daarna. Dit maak die koue weer darem so bietjie meer die moeite werd.
- Kringloopwinkels! Dit is tweedehandse-winkels. Man, het ek nou al bargains raakgeloop. Nog nooit het ek enige klere nuut gekoop vandat ons hier woon nie. En waarom sal ek? Ek kan nie glo SA het nie ook sulke winkels in elke dorp nie. Mens kan letterlik enigiets by die kringloop koop en baie van die dinge is nog in top kwaliteit vir ‘n fraksie van die prys wat jy nuut sou betaal. Ek’t al ‘n paar keer ons gaste soontoe gevat en ek dink hul het die inkopies nog meer geniet as wat ‘n hele mall in SA sou kon bied.
- Publieke vervoer. Ons het die afgelope 2 jaar nie ‘n kar nie en het ook nog nie een keer gevoel dat ons dit mis of nodig het nie. Met die treinkonneksies en busse is als gefix en soos ek al vroeër genoem het is fietsry die ding om te doen. Nederland se treine is ook baie goedkoper as bv Duitsland s’n en dis moontlik om retoerkaartjies van enige plek in die land vir so €7 te koop (dit werk so bietjie met ‘n loophole, so as jy nie weet hoe om dit te koop nie, laat weet my en ek sê jou). Ook kan jy by baie winkels soos Blokker en Kruidvat dagkaarte koop van ongeveer €15 waarmee jy dan vir ‘n hele dag onbeperk in Nederland kan reis.
- Jy moet als self doen. Nou hierdie punt het ek ook in my vorige blog genoem in ‘n negatiewe lig. Maar dit het ook ‘n positiewe kant. Nie net het ek geleer dat ek als self kan doen, ek kan nou my huis self skoonmaak en trots wees daarop. Ook is ek nou al ‘n pro as dit by inkopies inpak kom, al trek my keel nogsteeds styf as dit voel ek kry nie klaar gepak voor die persoon na my se goed al opgelui word nie. Ek hoop as ons teruggaan SA toe dat ek ook sal kan volhou om als self te doen. Ek weet mos nou dat ek kan.
- Herwinning. In die begin is dit iets waaraan ons Suid-Afrikaners nie gewoond is nie, maar dit word nogals ‘n lewensstyl. Papier, glas, plastiek, komposhoop, tekstiel, ou batterye, ou gloeilampe, gebreekte elektriese ware en die res. Als geskei. Sommige goed soos die papier en tekstiel word by jou huis opgelaai op sekere dae. Die kompos gebruik ons self in ons balkon-tuin (waar als heeltyd vrek, maar dis ‘n ander storie), die plastiek en bierbottels kan ons terugvat winkel toe en geld terugkry, vir die glas is daar spesiale bakke orals in die stad waar jy dit kan ingooi – weereens moet jy dan ook skei – groen, bruin en witglas. Ook is daar spesiale plekke vir die gloeilampe, batterye en elektriese goed waar jy dit kan ingooi. Ek’t ook besluit om te probeer om ons baba met lapdoeke groot te maak en het soveel meer positiewe reaksies van Nederlanders gekry as die Suid-Afrikaners wat dink ek is mal — nogal jammer dat die idee so vreemd vir my mede-volksgenote is. Ek sou dink hul sal ook ons mooi land met minder rommel wil sien…maar self doen (soos klere was) is mos maar iets wat nie maklik kom nie.
- Reguit-geit. Nederlanders draai nie doekies om nie. Hul sê ‘n ding soos dit is en dis nou so. Niemand neem aanstoot nie en almal is eerlik. Ek’s mal daaroor. Dink ek’s self bietjie so…
- Swangerskapsorg. Ek was nou nog nooit swanger in SA nie, maar maak maar my eie afleidings nalv wat ek hoor en sien met vriende en familie. In Nederland gaan jy nie na ‘n ginekoloog toe as standaardpraktyk nie. Slegs as daar ‘n probleem opgetel is en jy meer intensiewe hulp benodig. Swanger wees is nie ‘n siekte nie. Dus het jy ‘n vroedvrou wat jou die hele swangerskap deur begelei. Omdat jy nie siek is nie, is hospitaal ook nie juis ‘n groot ding hier nie. Meeste vrouens het tuisbevallings. Soms betaal die medies nie eers als as jy kies vir ‘n hospitaalbevalling sonder goeie rede nie. Ons huis voldoen nie aan die vereistes vir ‘n tuisbevalling nie, so ek gaan wel hospitaal toe, maar wat bekend staan as poli-klinish. Nou basies huur ek net ‘n kamer by die hospitaal. As ek in kraam sou gaan, sal die vroedvrou eers by die huis my vordering kom dophou en eers as ek byna aan die einde is sal ons hospitaal toe gaan vir die geboorte self. Ook daar is dit die vroedvrou wat my begelei die heeltyd tensy daar een of ander noodgeval sou insluip waar ‘n ginekoloog dan sal oorneem. As die baba klaar gebore is en als het goed gegaan, kan ek ook verwag om na twee ure ontslaan te word.
- Kraamsorg. Elke vrou wat ‘n baba kry is geregtig op 8 dae kraamsorg waar iemand jou tuis kom help. Die medies betaal ook daarvoor. Die kraamversorgende kyk dan om na jou en die baba se gesondheid, help met tips en om die nuwe ouerpaar te laat gewoond raak, help in die huis (skoonmaak, koskook) en as jy nog ander kinders het, sal die kraamsorg selfs daarmee help. Bargain!
- Borsvoeding. Niemand knip ‘n oog as jydie beste keuse vir jou kind se voeding maak nie. Regtig ‘n bargain veral as mens kyk na die negatiewe houding wat Suid-Afrikaners (lees: wit Afrikaners) daaromtrent inneem. Jammerte dat ons ou volkie so deur die formulemelk maatskappye gebreinspoel is om te dink dis iets immoreels of sleg.
Tradisies soos Sint Maarten en Sinterklaas. Sint Maarten vind plaas middel November. Die kinders maak dan lanterntjies en gaan dan in die buurt by al die huise om en gaan sing liedjies. Die mense gee dan vir hulle lekkers of vrugte. In ‘n sin seker baie dieselfde as die Amerikaanse trick-or-treat minus die gross stuff. En Sint Maarten het ook ‘n mooi storie daaragter van ‘n belangrike man wat barmhartigheid aan ‘n behoeftige man bewys het deur sy mantel met die man te deel. Sinterklaas is ook ‘n tradisie wat afkomstig is van ons kerkgeskiedenis van Sint Nikolas. Eintlik ‘n merkwaardige verhaal – Sint Nikolas het by die “counsel of Nicea” vir Arius deur die gesig geslaan omdat Arius dit gewaag het om Jesus se goddelikheid te bevraagteken. Ek ken ook nie al die details nie, maar soos ek verstaan het hy ook slawe wat gevlug het vanaf hul Marrokkaanse of Turkse slawedrywers ingeneem en gehelp – vandaar die Zwarte Pieten wat ook deesdae uit verband geruk word deur die vervelig rassisme deuntjie wat elke tweede poepol deesdae sing. Sinterklaas se intog in die stad is dan ook altyd ‘n prettige feesdag, veral vir kinders. Hy en sy Pieten kom op die bote aan met ‘n gesing en gejubel voor hy dan op sy wit perd (Amerigo) klim en deur die stad ry. Die tradisie is om op 5 Des (in Noord-Nederland) of 6 Des (in die Suide) aan die kinders klein presentjies uit te deel. Dit gaan ook gepaard met speletjies en kruidnoten is ‘n egte Sinterklaas koekie wat mens net die tyd van die jaar in die winkels te koop kry — en wat heerlik is! Waarskuwing: Dis verslawend!
Nog ‘n lekker tradisie is Koningsdag. Dit vind plaas op die koning se verjaarsdag. Almal kan dan hul wit olifante op ‘n vlooimark smous. Daar is natuurlik ook oranje gekte met almal wat oranje aantrek vir die dag.
- Dis naby ander Europese lande. Dus is dit maklik om te reis en meer van die wêreld te kan sien. Ook is inter-Europese vliegkaartjies spotgoedkoop en hoef jy ook nie ‘n plaas se prys te betaal om nog ‘n land by jou “places-to-see” lysie af te merk nie.
Lente-tyd. Natuurlik het ons ook lente in Suid-Afrika, maar mens sien nie die verandering so kwaai soos wat mens dit in Nederland sien nie. Al die blomme en bloeisels en klein diertjies ens ens! Te pragtig vir woorde.
Die Nederlandse taal. Sommige dinge sê net ongelooflik lekker. En hul idiome en gesegdes is baie kreatief. Ek gaan vir seker die Nederlandse ondertitels mis – soms is die vertalings skreeusnaaks…en natuurlik klink baie woorde soos vloekwoorde… Poes is ‘n kat en kont is jou boude. En kak is nie ‘n vloekwoord nie. Moet net nie jouself verskoon vanaf die etenstafel nie!
Nou is my brein moeg – dink die swangerskapshormone maak ook nou dat ek nie verder aan nog iets kan dink nie. Ander Saffas in Nederland kan gerus comment as hul nog iets het wat ek by die lysie kan voeg!
illa quae puto 